10 lat temu napisałem dwa artykuły: “dlaczego logo zapisujemy w wektorze” oraz “znak firmowy logo i logotyp”. Tak, to już 10 lat minęło… a temat logo w materiałach reklamowych okazuje się nadal bardzo istotny i zaniedbany. W świadomości wielu moich klientów i jak sądzę ogólnie w świadomości wielu ludzi, logo to nadal „jakaś grafika”, którą po prostu trzeba mieć z konieczności, aby móc jej używać w materiałach reklamowych. Coś na odczepnego. Traktowanie loga po macoszemu tym bardziej przybrało na sile, odkąd tak popularne stało się AI i czat GPT. Wielu ludzi używa do tego celu w/w narzędzia. To duży błąd i o tym w dalszej części artykułu.
Dlaczego należy zacząć projektowanie materiałów reklamowych od logo?
Logo jest podstawą całej identyfikacji wizualnej firmy. Oznacza to, że dopiero po jego utworzeniu możemy myśleć o wykonywaniu pozostałych materiałów reklamowych. Tworzenie papieru firmowego, ulotek, wizytówek, banerów, oklejanie witryn czy samochodu, to wszystko czynności do których możemy przystąpić dopiero po tym jak utworzymy znak graficzny naszej działalności.
Jest tak przede wszystkim dlatego, że logo wytycza pewne kierunki, kształty, formę, barwy, oraz kroje pisma, które będą później (a przynajmniej powinny być) konsekwentnie stosowane. To co napisałem wydaje się proste i całkiem sensowne, nieprawdaż? Zatem dlaczego tak wielu ludzi nie rozpoczyna pracy od stworzenia logo? A tworzy je dopiero na dokładkę, najczęściej po tym jak stworzą stronę internetową, wizytówki czy inne materiały reklamowe?
Nie odkładaj logo na później…
Z perspektywy już XX lat prowadzenia własnej działalności, mam swoją odpowiedź na ten temat. Jest tak ponieważ wielu ludzi nie powierza zbudowania identyfikacji wizualnej profesjonaliście, projektantowi, lub agencji reklamowej. Czasem nawet podchodzą do tematu całkiem samodzielnie. Czasami na chwilę obecną potrzebna jest im na przykład tylko strona internetowa, albo akurat muszą mieć na szybko wizytówki, albo szyld nad wejściem. Nie czują potrzeby płacenia za kompleksową usługę projektowania obszernych materiałów reklamowych, bo nie wiedzą że będą inne materiały. Czasem też zlecają wykonanie materiałów reklamowych wielu różnym osobom/ biurom. Stąd często dochodzi do sytuacji, w której powstaje chaos. A materiały reklamowe są każde “z innej bajki”. Ja przynajmniej często spotykam się właśnie z taką sytuacją i tacy klienci trafiają do mnie.
Utworzenie logo, kiedy wiele materiałów reklamowych jest już stworzone jest bardzo trudnym zadaniem. I jeśli to możliwe, staram się w takiej sytuacji zbudować znak graficzny w jakimś stopniu pasującym do tego, co już utworzono dla danej firmy. Czasami nawet konwertuję coś co służy jako znak firmowy, a nim nie jest na użyteczne logo. Dzięki temu nie narażam klienta na dodatkowe koszta. Ale nie oszukujmy się – to trudne zadanie, i rzadko się udaje. Zdecydowanie lepsze rezultaty osiągniemy, jeśli rozpoczniemy pracę od stworzenia profesjonalnego znaku graficznego. Dopiero w dalszym etapie utworzymy pozostałe materiały reklamowe.
Czy tworzenie logo rządzi się jakimiś prawami?
Oczywiście. Znak graficzny to nie tylko miła dla oka ilustracja. Znów – z własnego doświadczenia, mogę powiedzieć, że wielu ludzi uważa, iż wytyczną dobrego logo, jest jego atrakcyjność wizualna. Często podchodzą do tego w sposób bardzo niewłaściwy. Oczekując grafiki bardzo szczegółowej, bogatej w kolory, przejścia tonalne, i pełne drobnych detali. Tak stworzone logo, nie spełnia nawet tych podstawowych, elementarnych, wytycznych. Zatem jak wygląda dobrze zaprojektowane logo? Owszem, powinno być ona atrakcyjne wizualnie, ale często nie tak jak myśli klient, a także nie jest to sprawa najważniejsza. Owa atrakcyjność, dla każdego oznacza co innego. Dlatego czasem może warto zaufać projektantowi, i jego pomysłom. Na pewno wśród najistotniejszych kwestii, należy wymienić pomysł, oryginalność, precyzję wykonania, utworzenie w postaci wektorowej, skalowalność projektu, i to czy znak przywołuje odpowiednie skojarzenia. Jak więc widać jest dużo tych wytycznych.
Pomysł w reklamie to najważniejsza kwestia
Zacząłem od pomysłu i faktycznie ten wydaje się być najistotniejszy. Dobry pomysł to z całą pewnością fundament logo. Ważne aby pochodził z głowy, nie był znikąd inspirowany, ani tym bardziej kopiowany. I tutaj nie ma jednego przepisu, który można byłoby “ujawnić / sprzedać” moim czytelnikom. Tu liczy się kreatywność, doświadczenie i w tym głównie znajduje się powód, dla którego wybiera się grafika – projektanta. Pozostałe bowiem aspekty, w dużej mierze oscylują wokół dobrej znajomości programu wektorowego, trendów, staranności pracy itp.
Czasem nawet może się zdarzyć, że sam klient ma bardzo dobry pomysł. Przecież skoro podejmuje się pracy w jakiejś branży, powinien mieć w niej dużo do powiedzenia. I nawet jeśli nie jest w stanie stworzyć danego logo samodzielnie, to jego pomysł może być faktycznie najistotniejszy i sprawdzi się w materiałach reklamowych. Wśród setek znaków graficznych które wykonałem, były i takie, gdzie to właśnie klient miał doskonały pomysł. A przynajmniej był na tyle blisko, że po moich sugestiach i realizacji dopracowaliśmy projekt wspólnie i osiągnęliśmy wspólnie zamierzony cel. To bardzo satysfakcjonujące.
Oryginalność logo
Wspomniałem też o cesze jaką jest oryginalność. To niezwykle ważna kwestia. W dzisiejszych czasach jest tak wiele działalności gospodarczych, że wymyślenie oryginalnego znaku graficznego jest bardzo trudne. Kiedy dążymy do uproszczenia (a to niewątpliwie zaleta znaku graficznego), zaczynamy posługiwać się prostymi kształtami, oraz skrótami myślowymi. Wtedy wymyślenie oryginalnego logo staje się naprawdę trudne. Ile bowiem może być domów biura obsługi nieruchomości? Albo kluczy, trybów i samochodów w logo w materiałach reklamowych warsztatów samochodowych? Należy z całych sił walczyć, aby nie popełnić plagiatu. I aby nie zbliżyć się zbytnio do innego znaku firmowego stylistyką. Logo musi być oryginalne. Ale nie oszukujmy się. W sytuacji, którą przytoczyłem powyżej jest możliwym, że ktoś wpadnie na taki sam pomysł. I tak naprawdę nic na to nie da się poradzić… Nie ma bowiem instytucji, która byłaby w stanie to zweryfikować. A klient musi się liczyć z pewnym ryzykiem, że jego logo może być podobne do innego.
Naturalnie ja mam swoje techniki pracy, które są moimi technikami i sposoby pracy które to ryzyko mają zminimalizować. Ale nigdy nie da się go wykluczyć. Jest to temat bardzo obszerny i nie chcę tutaj poświęcać mu więcej miejsca (może innym razem). Zahacza on bowiem także o zastrzeganie znaku towarowego, czy nazwy handlowej. Moje konsultacje w tym zakresie z duża i znaną polską firmą pomagającą w prawnej ochronie znaków towarowych jasno potwierdzają, że poruszamy się w przestrzeni trudnej do zabezpieczenia na wielu polach prawnych. Jest to przestrzeń wymagająca pewnej elastyczności i kompromisów.
Małe jest piękne, a wielkie… też może być piękne:)
Wspomnę jeszcze o jednej spośród wymienionych cech, mianowicie o skalowalności. To ona stoi często na przeszkodzie temu, by logo było po prostu miłe dla oka. By było szczegółową ilustracją. Skalowalność, to sytuacja w której logo powinno dobrze prezentować się zarówno w bardzo dużym formacie, jak i bardzo małym. Trzeba wiedzieć jak zaprojektować znak, aby był on czytelny na breloczku, a także nic nie stracił po powiększeniu do rozmiaru samochodu czy budynku. W tej konkretnej sytuacji liczy się też precyzyjność o której wspomniałem a już w szczególności technika wykonania w tzw. wektorze. Mógłbym jeszcze bardzo długo opowiadać o tych i innych aspektach, które potwierdzają, że stworzenie profesjonalnego logo rządzi się wieloma prawami. Myślę jednaj, że na tym poprzestanę i to wystarczy.
Czy można tworzyć materiały reklamowe bez logo?
Jak najbardziej. Dobre materiały reklamowe obronią się również bez logotypu czy logo. Jednak należy mieć na uwadze, że bez znaku graficznego trudniej jest zachować spójność stylistyczną pomiędzy materiałami reklamowymi i trudno o skojarzenie z marką. A jest ona niezmiernie ważna, kiedy zamierzamy tych materiałów reklamowych mieć więcej. Jeśli komuś jest potrzebna na przykład tylko ulotka, albo tylko strona internetowa, teoretycznie może obyć się bez logo w materiałach reklamowych. Jednak i w tych konkretnych przypadkach, uważam że logo może być bardzo istotne. Logo bowiem jest czymś w rodzaju kotwicy, czyli punktu zaczepienia, który ma odbiorcy jasno komunikować z jaką firmą ma do czynienia. Czy nikt się nie podszywa pod tą firmę. Jest to rodzaj sygnatury, która ma stać na straży jakości i być swoistym certyfikatem.
Skąd wziąć logo dla swojej firmy?
Najprościej na to pytanie należałoby odpowiedzieć jednym słowem – od dobrego projektanta. Czyli człowieka z doświadczeniem, pasją, znajomością branży i zagadnienia. Oczywiście tacy projektanci są zarówno tzw. samotnymi wilkami (lub też wolnymi strzelcami), prowadzącymi własną działalność (jak moja osoba), ale również występują w większych firmach / agencjach reklamowych. Zawsze warto sprawdzić portfolio takiej osoby. Porozmawiać z nią, prześledzić opinie o niej. Bardzo dobrze, jeśli ta osoba zajmuje się również projektowaniem innych materiałów reklamowych, a nie tylko i wyłącznie znaków graficznych. To jest szansa na stałą, dobrą współpracę.
Nie mogę w tej konkretnej sytuacji pominąć siebie. Zareklamowanie swojej osoby, traktuje tutaj jako oczywiste. Cały bowiem artykuł pisze przecież z własnego doświadczenia i jako grafik projektant. Zatem zachęcam państwa serdecznie do skorzystania z moich usług tworzenia materiałów reklamowych, w tym naturalnie również logotypów i logo firmowego. Co jednak ważne, oferuję usługę kompleksowego stworzenia wielu materiałów reklamowych. Jak również ich realizację od projektu po druk. Także wykonuję strony internetowe i dbam o marketing, SM i pozycjonowanie. Zatem zapraszam i kończąc już prywatę przechodzę to tematu tabu…
Ile kosztuje wykonanie znaku graficznego?
To trudny temat, prawie jak zawsze kiedy mówimy o kosztach. Jest tutaj rozbieżność cenowa, która wynika z wielu indywidualnych aspektów. Tak naprawdę trudno mówić o kwocie minimalnej i maksymalnej. Myślę że przeciętnym kosztem wykonania jednej propozycji znaku graficznego, są okolice 500 zł netto minimum. W przypadku, kiedy mówimy o wielu propozycjach, kwota ta z pewnością sięgnie 1-2 tysięcy złotych. Również w sytuacji w której klient zażyczy sobie księgę znaku, cena ta podskoczy o przynajmniej 1000- 2000 zł.
Kiedy zdarza się, że słyszę o stworzeniu znaku firmowego dla dużych korporacji, instytucji i padają kwoty rzędu kilkudziesięciu albo nawet kilkuset tysięcy złotych, przyznam że brzmi to dla mnie abstrakcyjne. Wydaje się to wręcz niemożliwe. A jednak, pewnie tak się czasem zdarza. Osobiście jednak uważam, że w wielu takich przypadkach, jest to czyste zmarnowanie pieniędzy albo po prostu przepłacenie. Choć, aby móc ocenić konkretne przypadki, na pewno trzeba znać dużo więcej szczegółów. Czasem do stworzenia logo dochodzi zaprojektowanie własnego kraju pisma (całego fontu), innych materiałów reklamowych, czasem tych propozycji jest bardzo wiele, a księga znaku jest bardzo obszerna. Można zatem gdybać, ale w codziennym życiu, stworzenie znaku graficznego bez księgi znaku wyceniłbym w przedziale od 500-2500 zł a wraz z księgą znaku w okolicy 4000 zł netto.
Czy niezbędna jest księga znaku?
I na to pytanie należałoby odpowiedzieć krótko – nie. Księga znaku ma być tylko czymś w rodzaju instrukcji obsługi, pewnych wytycznych jak znak stosować a jak tego nie robić. Skąd wziął się pomysł, jaki krój pisma został zastosowany, jakie przestrzenie barwne, i tak dalej. Czy jest to obowiązkowe? Oczywiście że nie. Czy nie jest ważne i można to zignorować całkowicie? Również nie. Jeśli mamy do czynienia z profesjonalnie wykonaną identyfikacją wizualną i na logo faktycznie idzie duża ilość gotówki, myślę że wykonanie księgi znaku jest czymś niezbędnym. Zwieńczy to dzieło, doda prestiżu firmie i pozwoli uniknąć nieporozumień i rozbieżności na przestrzeni lat. Zwłaszcza, kiedy wielu projektantów zajmujących się materiałami graficznymi dla danej firmy będzie tworzyło z czasem materiały.
Jeśli to jest drobna działalność gospodarcza i liczy się każda złotówka, uważam, że warto skorzystać z dobrego grafika projektanta, jak ja (nieskromnie dodam), który stworzy 1 stronicową a’la księgę znaku, zawierającą najważniejsze wytyczne w cenie bazowej logo.
Czy mogę użyć AI / Czat GPT do stworzenia znaku graficznego?
Jakoś tak wyszło, że na większość postawionych w nagłówkach pytań odpowiedź brzmi nie. Z tym, że w tym konkretnym przypadku, nie ma już inne opcji. Odpowiedź jest krótka i zwięzła. Kiedy czat GPT, lub inne narzędzie oparte o tak zwane AI generuje jakąś grafikę, nie „tworzy” jej. Tzw. „sztuczna inteligencja” (AI), jest sztuczną inteligencją tylko z nazwy. Nie tworzy niczego, w sensie nie kreuje niczego samo z siebie. A to oznacza, że jest mniej lub bardziej odtwórcze i bazuje w mniejszym lub większym stopniu na tym co ktoś już wykonał. Inny człowiek – znaczy się.
Do tego wszystkiego dochodzi jeszcze brak możliwości posiadania praw autorskich do grafik stworzonych przez tak AI. O ile nic się nie zmieniło w tej kwestii grafika również nie jest wykonana w formacie wektorowym. Nie może być też mowy o profesjonalnych przestrzeniach barwnych stosowanych w druku, jak choćby CMYK i zapisu w wielu formatach, które są niezbędne do tego aby właściciel logo, mógł z niego swobodnie korzystać (AI, EPS, CDR, PDF, JPG, TIFF, etc). Zatem bez dalszego przedłużania – nie można używać grafik powstałych przy użyciu sztucznej inteligencji, jako loga firmowego.
Podsumowanie
Myślę że dzięki temu artykułowi, będziecie już mieli nieco bardziej szczegółowy obraz tego, jak logo firmowe jest ważne w materiałach reklamowych. A także co ważne – że to ono powinno powstać jako pierwsze, zaraz za nazwą danej działalności. Zachęcam, by korzystać ze sprawdzonych grafików, mających doświadczenie w branży, odpowiednią wiedzę i podejść do tematu z otwartą głową. Być otwartym na sugestie, starać się nie zafiksować na własnych pomysłach, które mogą być oczywiście znakomite.
Często jednak dochodzi do sytuacji, w której klient – osoba nie mająca doświadczenia w roli grafika projektanta, ma jakiś pomysł. Ale jest on bardzo trudny do zrealizowania. Ba nawet on sam nie do końca wie jak go zrealizować ani co faktycznie chce uzyskać. Dlatego czasem lepiej zdać się na grafika projektanta. A przynajmniej spróbować pozwolić mu wykonać swoją pracę w której całymi latami zdobywał doświadczenie. To ścisła współpraca z projektantami leży często u podstawy naprawdę doskonałych projektów graficznych.